Γραμμένο την 1η Μαρτίου 2023, το ποίημα της Ικαριώτισσας ποιήτριας αποτυπώνει το σοκ, τη θλίψη και την αδυναμία κατανόησης μετά την απώλεια 57 ανθρώπων στη σιδηροδρομική σύγκρουση στα Τέμπη
Μερικές φορές, η ποίηση γεννιέται εκεί που ο πόνος δεν χωράει στο μυαλό, εκεί που δεν υπάρχουν λέξεις να τον περιγράψουν κι η ομορφιά μοιάζει να προδόθηκε.
Σε στιγμές εθνικού πένθους, ο ποιητικός λόγος και οι τέχνες γίνονται φάροι έκφρασης, μνήμης και συνείδησης. Η μνήμη, θεμέλιο συμφιλίωσης και προόδου, η μόνη εγγύηση πως τα λάθη δεν θα επαναληφθούν. Η τραγωδία των Τεμπών, όπως και κάθε μεγάλη συμφορά, μας υπενθυμίζει την ανάγκη για επαγρύπνηση, ενότητα και ευθύνη. Ας κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των θυμάτων και ας δεσμευτούμε για μια κοινωνία δίκαιη και ανθρώπινη.
Την 1η Μαρτίου 2023, μία ημέρα μετά την τραγωδία των Τεμπών, η ποιήτρια Ηρώ Τσαρνά έγραψε ένα ποίημα που αποτυπώνει με σπαρακτική λιτότητα την έκρηξη του πένθους μπροστά στο αδιανόητο. Ξεκινώντας με εικόνες ανοιξιάτικης χαράς, το ποίημα εξελίσσεται σε μια κραυγή θρήνου και αγανάκτησης, μεταφέροντας τη σύγκρουση ανάμεσα στην ομορφιά της ζωής και τη βία της απώλειας.
Μα ποιος θεός;
1-3-2023
Η μελισσούλα εκείνη
μας έφτιαξε τη μέρα
χωμένη μέσα στ’ άνθη
της πορτοκαλιάς
ήπιε γλυκό χυμό
μόσχο θυμίασε
Και ύστερα ήταν
οι τριανταφυλλιές
πετάχτηκαν
από του παραδείσου το πουλί
μέσα στα βυσσινιά τους
τα φουστάνια
έκαναν πέρα τους κισσούς
γέμισαν τον αέρα
υποσχέσεις
Μα, ποιος θεός
παίρνει την ευτυχία πίσω
ποιος δηλητήριο
κάνει το μέλι;
Ποιος αποφάσισε
να σβήσουν τόσοι
αγγέλοι
Ποιος τη χαριτωμένη
τούτη μέρα
την κρέμασε σφαγμένη
στο τσιγγέλι;
Ποιος τη χαρά
την έκανε κουρέλι;
Την ομορφιά
την τύλιξε νεφέλη
Πικρά μας γίνηκαν
της πρώτης Άνοιξης τα βέλη!
Ηρώ Τσαρνά-Κ.
Ένα ποίημα που ξεκινά με έναν ύμνο στην άνοιξη, στην αθωότητα, στη ζωή και καταλήγει σε μια βίαιη, ματωμένη ανατροπή, σε θρήνο και αγανάκτηση. Η Ηρώ Τσαρνά γράφει για το βάρος του θανάτου όταν χτυπά απρόσμενα. Όταν μέσα στη δροσιά της φύσης, κάτι απάνθρωπο κόβει το νήμα της ζωής.
Η γιορτή γίνεται σφαγή, το μέλι δηλητήριο, η χαρά κουρέλι.
Οι στίχοι της, εικόνες συγκίνησης, τόσο πυκνές που σε αφήνουν ακίνητο, όπως μένει άφωνος και ο νους μπροστά στο άδικο. Εικόνες που εντείνουν τη σύγκρουση ανάμεσα στην ομορφιά της ζωής και την απώλεια, της χαριτωμένης μέρας με τη βαρβαρότητα της σφαγής, ενώ οι ρητορικές ερωτήσεις εκφράζουν την αδυναμία κατανόησης μιας τόσο μεγάλης καταστροφής.
Τα αλλεπάλληλα «Ποιος…»
Ένα ερώτημα διαπερνά ολόκληρο το ποίημα, ψάχνοντας δικαιοσύνη και τις λέξεις για να ακουστεί ο πόνος. Ο «Θεός» δεν αναφέρεται για να βλασφημηθεί, αλλά για να υποδειχθεί η τερατωδία της αδικίας που υπερβαίνει τη λογική. Το ποίημα μεταβαίνει από τον σπαραγμό στην κατηγορία και τελικά στο πένθος για την απώλεια της αθωότητας και της ελπίδας.
Το ποίημα «Μα ποιος θεός» της Ηρώς Τσαρνά ξεπήδησε την 1η Μαρτίου 2023, το πρωινό μιας μέρας που η ποιήτρια είδε τη μέλισσα, άκουσε το βουητό της, μύρισε το άρωμα της πορτοκαλιάς και λίγο μετά, ήρθε η είδηση. Ήταν η μέρα που η ομορφιά κόπηκε στη μέση. Κι ήταν άνοιξη, κι όμως δεν άντεξε!
Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε από το Γιώργο Σούρτη για το Ράδιο Ικαρία 87,6 FM.
Η πρώτη δημοσίευσή του ποιήματος έγινε στις 28 Φεβρουαρίου 2025 στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού «Φρέαρ» Στο βάθος των περιστάσεων.
